Maczek Memorial & NAC Breda X 80 jaar bevrijding

Wie deze weken de binnenstad bezoekt kan er niet omheen: we hebben wat te vieren, hier in Breda. 29 oktober was het 80 jaar geleden dat de stad werd bevrijd door de Eerste Poolse Pantserdivisie, onder leiding van generaal Stanislaw Maczek. En daar staan we deze periode uitgebreid bij stil, óók in het voetbalstadion. Maczek Memorial’s Wendy Dujardin vertelt over de vieringen en de bijzondere, aloude band tussen NAC en de Poolse bevrijders.

“Ik kom nog verrassend veel mensen tegen die niet goed weten wat zich hier in 1944 heeft afgespeeld en welke rol de Poolse soldaten hierin hadden, terwijl dit verhaal een essentieel onderdeel is van ons DNA. Het Breda zoals we het nu kennen, met de historische binnenstad en de Grote Kerk, hebben we bijvoorbeeld echt aan Maczek en zijn manschappen te danken. Om de stad te sparen, koos de Pantserdivisie bewust voor man-tot-man gevechten, zonder grof geschut. Dat waar we zo trots op zijn, is er nog dankzij hen", vertelt Wendy.

Na de bevrijding van het zuiden rukten de Poolse troepen op naar het noordelijke, nog niet bevrijde deel van Nederland. De geopolitieke situatie was in Polen na 1945 dusdanig veranderd, dat veel soldaten niet meer terug naar huis konden. Zo’n 350 Poolse soldaten besloten hierop zich in onze stad te vestigen, waardoor je in Breda veel Poolse nazaten vindt.

Een ode aan de vrijheid

Op 12 oktober 2024 werd 'de Walk of Fame' al geopend, die loopt vanaf de Generaal Maczekstraat tot aan het Kloosterplein. Langs de route hangen 80 vlaggen: 1 vlag voor elk jaar vrijheid. “Het is een ode aan de bevrijding en in het bijzonder aan de Poolse soldaten die ons, zonder er iets voor terug te verlangen, teruggaven wat het allerbelangrijkst is: onze vrijheid.”

Ook werd een Pools-Bredase bevrijdingsvlag* ontworpen, met beelden uit 1944. “Het zou te gek zijn als deze vlag gaat bijdragen aan een stukje bewustwording in de stad. Van wat hier 80 jaar geleden gebeurde en hoe ongelofelijk dankbaar we daarvoor mogen zijn. En überhaupt van het thema vrijheid – en dat dit geen vanzelfsprekendheid is. Iets wat deze dagen helaas actueler is dan ooit.”

*Je koopt de vlag voor het symbolische bedrag van €19,44 in de Explore Breda Store of online. De opbrengsten gaan volledig naar Maczek Memorial.

Lees hier alles over de viering van 80 jaar vrijheid in Breda

Nooit Opgeven, Altijd Doorzetten

De vlag is gebaseerd op de nieuwe speelshirts van NAC (uit én thuis, ontworpen door Myrthe Koppelaar), die in het teken staan van de bevrijding. Op de shirts vind je beelden van de bevrijding, woorden van dank (in het Nederlands én Pools) én de namen van veertig soldaten die sneuvelden bij de bevrijding van Breda. Wendy vertelt: “In de nek van het thuisshirt staat de NAC-leus ‘Nooit Opgeven Altijd Doorzetten’, in het uitshirt is dat vertaald naar het Pools. Deze tekst is natuurlijk ook 100% van toepassing op de mentaliteit van de Poolse bevrijders.”

De verbondenheid tussen NAC en de Poolse bevrijders is er sinds het eerste uur. Al kort na de bevrijding werd er in het stadion gevoetbald met de Poolse soldaten. Later is één van die bevrijders zelfs bij NAC gaan voetballen.

Wendy vervolgt: “Fantastisch dat de club en de supporters dit eerbetoon doen. Ze zijn zó betrokken en hebben dit echt samen met ons geregeld. NAC is dan ook diep verweven met de stad - en daar is deze geschiedenis toch onlosmakelijk mee verbonden. De club heeft ook een sterke verbindende rol in Breda. Ga maar na: op de tribune vind je Bredanaars uit álle wijken, van álle leeftijden. Dat maakt NAC tot een belangrijk en krachtig podium voor het verspreiden van onze boodschap.”

Volle bak kippenvel

“Op dit moment zetten we de laatste punten op de i voor de wedstrijd NAC – RKC van 26 oktober, die in het teken zal staan van de bevrijding. De laatst levende Poolse veteraan is die avond ook aanwezig in het stadion. Dat wordt écht volle bak kippenvel", vertelt Wendy lachend.

In het bevrijdingsweekend van 25 – 27 oktober vinden op verschillende locaties herdenkingen en activiteiten plaats. Houd Maczek Memorial in de gaten voor de agenda en updates.