Al bij de eerste kleine nederzetting die later uit zou groeien tot de stad Breda, werd aan het eind van de twaalfde eeuw een burcht gebouwd. Zo’n 200 jaar later liet Jan van Polanen I deze burcht verbouwen tot een echt kasteel met torens en een gracht. Jan’s kleindochter Johanna trouwde in 1403 met de Duitse graaf Engelbrecht van Nassau. Daarmee legde dit elfjarige Bredase meisje de basis voor het Nederlandse Koningshuis. Het Kasteel van Breda werd daarmee het stamslot van de Nassaus in Nederland.

Jan IV, de zoon van Engelbrecht en Johanna, liet het kasteel fors verbouwen en uitbreiden. Voor de grootste veranderingen zorgde echter Hendrik III van Nassau in de zestiende eeuw. Door zijn invloedrijke functie aan het hof van Keizer Karel V reisde Hendrik veel door Zuid-Europa en raakte onder de indruk van de renaissancekunst in Italië.

Door zijn drie huwelijken met rijke dames was Hendrik vermogend genoeg om het kasteel te laten verbouwen tot het eerste renaissancepaleis boven de Alpen. Hij liet hiervoor architect Tomasso Vincidor de Bologna overkomen, een leerling van de beroemde Rafael. Hendrik's inspiratie was zijn derde echtgenote, de Spaanse Mencia de Mendoza.
Bij de verbouwing van het kasteel lieten Hendrik en Mencia in Antwerpen unieke oogtegels maken. Die zijn nog altijd met mysterie omgeven. Lees hier meer over deze bijzondere vloertegels.  

Ook in de eeuwen daarna is er nog veel aan het kasteel gesloopt en verbouwd. In 1826 breekt een nieuw tijdperk aan voor het kasteel. Willem I besluit hier de Koninklijke Militaire Academie te vestigen. Bij de verbouwing tot academie gaat helaas veel van het renaissance-uiterlijk van het kasteel verloren. De hoektorens worden afgeplat en de vele mooie dakkapellen moeten plaatsmaken voor een extra etage.

Pas in de 20e eeuw wordt bij restauraties weer rekening gehouden met de historische waarde van het kasteel. 
Het Kasteel van Breda is alleen te bezoeken tijdens rondleidingen van Gilde de Baronie. Vanuit het Park Valkenberg heb je een mooi zicht op het hoofdgebouw.

Explore Royal Breda hotspot
Het Kasteel van Breda is onderdeel van de Explore Royal Breda route.  Deze route neemt je mee op ontdekking langs de plekken die herinneren aan Breda's koninklijke wortels én verbindt verrassendenieuwe plekken met de historie. Nieuwsgierig geworden? Bekijk hier de route.

Nassautentoonstelling Stedelijk Museum Breda
Wil je meer weten over de Nassaus en de rol die zij anderhalve eeuw in Breda hebben gespeeld? Bezoek dan de vaste tentoonstelling De Nassaus van Breda in Stedelijk Museum Breda.