Het mysterie van de Bredase oogtegel

Er zijn twee varianten van de oogtegel die zijn uitgevoerd in de kleuren van de Nassaus: blauw en geel. De tegels zijn gemaakt door een atelier in Antwerpen in opdracht van Hendrik III voor het Kasteel van Breda. In de 18de eeuw werden de oogtegels gevonden in de Galerij van het Kasteel, maar mogelijk zaten ze oorspronkelijk elders in het gebouw. “Dat is al het eerste mysterie. Waar hebben de vloertegels oorspronkelijk gelegen?”, vertelt Dingeman. Pieter Nuyts vermeldt in een gedicht uit 1697 een 'veelgeoogde Gallery' in het Kasteel. Hij zal vermoedelijk de galerij van het zuidelijk voorgebouw hebben bedoeld, maar zeker weten doet niemand.

“Het is leuk om te fantaseren over hoe die zaal eruitzag”, vertelt Dingeman. “Het Kasteel was destijds een prestigieus kasteel, een van de meest bijzondere plekken van Europa. In de 19e eeuw zijn alle ornamenten eraf gehaald en onder de grond gestopt, zodat de KMA er gevestigd kon worden. Als die tegels daar nog hadden gelegen, was het een wereldberoemde ruimte geweest waar mensen over de hele wereld speciaal voor naar Breda waren gekomen. Dat weet ik zeker”, zegt Dingeman. 

Je zou zeggen dat deze oogtegels ook ergens anders op de wereld voorkomen. Maar dat is niet het geval. “Deze oogtegels zijn echt uniek”, vertelt Dingeman. “Deze oogtegels zijn helemaal toegesneden op Breda, op het Kasteel van Breda. De oogtegels zijn verbonden met twee hele belangrijke mensen: Hendrik III van Nassau en Mencía de Mendoza. Zij was de trophee bride, de meest prestigieuze huwelijkskandidaat van Spanje. De nassaukleuren blauw en geel slaan op Hendrik, de Moorse vorm van de tegels heeft alles te maken met Mencía. De oogtegels symboliseren hun huwelijk.”

De reden van de kleuren en de vorm van de oogtegels is duidelijk. Maar waarom staat er een oog op afgebeeld? “Daar zijn verschillende theorieën over”, vertelt Dingeman. “Je kunt er van alles bij bedenken en van alles van vinden, maar we weten het niet. Er is geen documentatie dat dat ondersteunt. Het is een krachtig symbool, het oog. Het is aannemelijk dat dit symbool niet op een decoratieve manier is gekozen; er zal echt een reden achter zitten. Extra leuk dat je daar over kunt blijven fantaseren.”  

“Dit symbool is een logo dat de stad cadeau krijgt”, vertelt Dingeman. “De oogtegel hebben we gebruikt als logo voor Royal Roots. Royal Roots vertelt het verhaal dat gaat over het ontstaan van het Nederlandse koningshuis. Ik vergelijk het altijd met Star Wars”, vertelt Dingeman. “Eerst komen de delen 1 tot en met 4, en daarna komt de prequel. Royal Roots is de prequel van de Nederlandse geschiedenis, het verhaal dat eraan voorafgaat. We kennen allemaal het koninklijke verhaal vanaf Delft, maar de wortels liggen in Breda. Het belangrijkste verhaal dat Breda te vertellen heeft. En dat verhaal willen we graag toegankelijk maken voor iedereen en vertellen met Royal Roots.”

Wil je de oogtegels van Breda bewonderen? Dat kan! Ze zijn te bezichtigen in het Stedelijk Museum Breda.